Het fenomeen is overgewaaid uit het buitenland. In grote warenhuizen zoals de Walmart in de Verenigde Staten is het al jaren heel normaal dat je zelf je aankopen scant, afrekent met je bankpas of creditcard en de winkel verlaat. Grote supermarkten en warenhuizen introduceren het systeem nu ook. De belangrijkste reden is natuurlijk dat er kan worden bespaard op personeelskosten. Met zes zelfscankassa’s hoeven er maar 1 of 2 bemande kassa’s open op een drukke zaterdag, terwijl dat er voorheen misschien wel zes waren. Maar natuurlijk heeft zelf scannen ook nadelen.
Verhoogde kans op diefstal
Het is een open deur maar tegelijk ook door middel van onderzoek bewezen: Als er intensief gebruik wordt gemaakt van zelfscankassa’s is de kans groter dat een klant ‘vergeet’ om producten af te rekenen. Natuurlijk kun je een kassasysteem kopen dat mogelijkheden biedt om steekproefsgewijs klanten te controleren. Je kunt hier zelf het algoritme voor instellen. Maar je moet er rekening mee houden dat er meer wordt gestolen. Ook zijn er klanten die niet zo handig zijn met de zelfscankassa en dus hulp nodig hebben. In de praktijk komt het er op neer dat je in een winkel met veel aanloop in ieder geval één medewerker vrij moet houden die de zelfscankassa’s in de gaten houdt.
Alleen afrekenen met een pas
Uiteraard kan een klant bij een zelfscankassa alleen met een pas afrekenen. Er is immers geen kassalade waar de klant zijn wisselgeld uit kan pakken. Er is altijd een groep klanten die vast wil houden aan contant geld. Je zult dus naast je zelfscankassa’s ook altijd een bemande kassa open moeten hebben waar met cash kan worden afgerekend. Als je die mogelijkheid niet wilt bieden dan moet dit bij de ingang van de winkel duidelijk worden aangegeven. Het zal ongetwijfeld omzetvermindering geven als klanten niet met contant geld kunnen betalen in je winkel.
Discussies met klanten
Een zelfscankassa kan leiden tot meer discussies met klanten. Wanneer iemand wordt betrapt op winkeldiefstal zal diegene vrijwel zeker proberen om er onderuit te komen. De boodschap was ‘vergeten’ of ‘ik dacht echt dat ik het gescand had’. Je moet dan steeds een afweging maken of je de politie inschakelt. Er zijn geen ‘stereotype’ winkeldieven. Ook die keurige meneer in pak kan bewust een aankoop niet afrekenen. Het is zeker niet altijd de snelle jongen met het petje die wat nerveus om zich heen kijkt als hij bezig is zijn aankopen af te rekenen. Een zelfscansysteem kun je op tal van manieren instellen om het risico op diefstal te verkleinen.
Sommige winkels heroverwegen de zelfscankassa’s
Vanwege het hoge diefstalrisico zijn er winkels waar de zelfscankassa’s alweer zijn uitgeschakeld. Ook worden ze soms gesloten als het niet zo druk is en je bij een ‘gewone’ kassa ook snel aan de beurt bent. Als je het controlesysteem bij een zelfscankassa zo instelt dat elke klant wordt gecontroleerd dan zal dit leiden tot ergernis bij de klanten. Die zullen dan in het vervolg bij een bemande kassa aansluiten omdat dat sneller gaat. De caissière weet vaak de streepjescodes op producten veel sneller te vinden en is dus vlugger klaar met scannen. Het voordeel van de zelfscan wordt dan teniet gedaan als er ook nog eens een kans van 100% is dat een medewerker de aankopen controleert.
